جلال‌الدین اعتضادی خوشنویس دوره ناصری

جلال‌الدین اعتضادی ملقب به «صدر الکتاب» از خوشنویسان مشهد بود.
سه‌شنبه، 15 مهر 1404
تخمین زمان مطالعه:
گردآورنده : ابوالفضل رنجبران
موارد بیشتر برای شما
جلال‌الدین اعتضادی خوشنویس دوره ناصری
جلال‌الدین اعتضادی (متولّد ۱۲۷۵ شمسی) ملقب به «صدر الکتاب» از خوشنویسان مشهد بود. او فرزند «شیخ اسماعیل اعتضادی» (زادهٔ ۱۲۴۰ ه‍. ق در آمل) مجتهد دوره ناصری بود که از طرف ناصرالدین شاه ملقب به «اعتضاد العلما» گردید و طی حکمی مستمری مادام العمر برای او تعیین کرد.

وی نزد میرزا غلامرضا اصفهانی به مشق خط پرداخت و از جمله خوشنویسان صاحب‌نام شد و استاد کسانی چون رضا مافی بود. از وى چندین مرقع و خوشنویسى تفسیر قرآن برجاى مانده است.

میرزا غلام‌رضا استاد جلال الدین، شناخته‌شده با نام‌های میرزا غلام‌رضا خوشنویس و میرزا غلام‌رضا اصفهانی، خوشنویس ایرانی در نیمهٔ دوم سدهٔ سیزدهم و اوائل سدهٔ چهاردهم قمری بود. ولادت او در سال ۱۲۴۶ قمری و احتمالاً در شهر اصفهان باشد. او در خانواده‌ای اهل فن و هنر بزرگ شده و پدرش میرزا جان (متوفی ۱۴ شعبان ۱۲۷۹ قمری) از قنادان هنرمند و زبردست اصفهان بوده است.

زندگی جلال‌الدین
جلال‌الدین متولد آمل بود و معلومات متداول زمان خود را در یکی از مکتب‌خانه‌های قدیم فرا گرفت  و سپس در مدرسۀ سپهسالار آموخت. پدرش، اعتصام‌­العلما، از استادان مدرسۀ سپهسالار بود. جلال­‌الدین خوشنویسی را نزد او فراگرفت.

آن­گاه تحت نظر میرزا غلامرضا اصفهانی به صورت حرفه­‌ای به فراگیری این هنر پرداخت. پس از آن به خدمت وزارت فرهنگ و هنر درآمد و در مدارس سعدی، وطن، همایون، ترقی و قدسیه به آموزش خوشنویسی به نوآموزان پرداخت. او چندی مدیر دبستان اَیتام وابسته به مدرسۀ سپهسالار بود.

 از آغاز جوانی عشق سرشار به خوشنویسی وی را بر آن داشت که با پشتکار کم نظیری شب و روز نزد میرزا غلامرضا اصفهانی خوشنویسی خط نستعلیق را فرا گیرد.

میرزا غلامرضا به او بسیار علاقه دشت و از همان روز نخست که وی را مستعد یافتن دقایق این هنر ظریف دید گونه‌اش را بوسید و در پهلوی خویش جایش داد و تا زمانی که جلال‌الدین در خدمت میرزا غلامرضا بود استاد صمیمانه رموز خوش‌نویسی را به او می‌آموخت و در پیشرفتش علاقه‌مندانه می‌کوشید.

{میرزا غلام‌رضا اصفهانی (۱۲۴۶-۱۳۰۴ هجری قمری) در ویکی پدیا و بسیاری از سایت های دیگرثبت شده است} سال 1304 هجری قمری که سال وفات میرزا غلام رضا اصفهانی بوده معادل 1261 هجری شمسی است.

تاریخ تولد میرزا جلال الدین 1275 هجری شمسی اعلام شده است پس چگونه ایشان شاگرد میرزا غلام رضا اصفهانی بوده است؟ این البته نکته ای است که باید روشن گردد.

جلال‌الدین همزمان با آموختن این هنر به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و هم در مدارس سعدی، وطن، همایون، ترقی و قدسیه خوشنویسی را به نوآموزان آن مدارس می‌آموخت و برای مدتی نیز مدیریت و مشاقی دبستان ایتام سپهسالار از طرف سلیمان میرزا (عضدالملک) نایب‌السلطنه که نیابت تولید مدرسه ناصری را نیز عهده دار بود به او واگذار شد.

اعتضادی پس از سال‌ها تعلیم و تربیت شاگردان در فروردین ماه ۱۲۹۷ رسماً وارد خدمت پست و تلگراف گردید و در مهرماه سال ۱۳۳۶ به تقاضای خود از خدمت دولت بازنشسته شد.

این مرد مدارج خدمت را در نهایت صداقت و عزت نفس و علو طبع طی کرد و به پاس خدمات صادقانه خود به دریافت تقدیرنامه و نشان پیام از طرف نخست وزیر وقت نائل آمد.

به او لقب «کتاب الملک» داده شده بود. وی در اواخر خدمت و پس از ۱۳۳۹ در دوران بازنشستگی همچنان در آستان قدس رضوی مشغول بود.

استاد در سال ۱۳۶۰ هجری شمسی در تهران دار فانی را وداع گفت. فرزندان ایشان هوشنگ اعتضادی، ایرج اعتضادی، ناصر اعتضادی، دکتر محمد رضا اعتضادی و بهجت الملوک اعتضادی می باشند. از آثار خطی او چند مرقع و تفسیر قرآن معروف به چاپ اخگر می‌باشد.

منابع:
«جلال‌الدین اعتضادی». وب‌گاه آفتاب.
وب‌گاه سماع شکسته
وب‌گاه عیار
«مشاهیر و مفاخر». پایگاه اطلاع‌رسانی فرمانداری آمل.


در پایان:
جا دارد که از دلسوزی، همراهی و توجه اساتید معظم، متعهد، متدین و مجاهدِ خود در کسوت شاگردی، از زحمات ارزشمند استاد مسعود نجابتی و عبدالرسول یاقوتی، سید حسن موسی زاده، ناصر طاووسی و ابوالفضل خزائی تقدیر و تشکر نمایم.

شاگرد شما، ابوالفضل رنجبران

© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.